یازدهمین سال گرد در گذشت «غول بزرگ» استاد احمد شاملو

یاد کردن از اسطوره ی شعر معاصر فارسی، بسیار سخت و دشوار است. آن هم کسی که نه تنها در شعر و داستان و ترجمه و ... استادی توانا و بی همتا بود، بلکه مظهر آزادگی و آزادی خواهی نیز بود. هنرمندی بود که به حق می توان گفت الگو و نمونه یک شاعر آزاده بود که هیچگاه مدح کسی یا قدرتی را نگفت. هیچگاه به هیچ نظامی وابسته نبود و همیشه در مقابل حکومتها ایستاد و با اشعار سیاسی-اجتماعی و انتقادی خود خاری در چشمان دولتها و نظامهای ضد مردمی بود. به اعتقاد من حضرت شاملو اگر شعر و ترجمه و یا نوشته ی برجسته ای هم نداشت ، همین که شاعری خود فروخته و نویسنده ای قلم به مزد نبود و اعتقاد داشت شاعر و هنرمند باید وارسته باشد و مدح و ثنا نگوید و شعر و هنرش باید در خدمت جامعه و مردم باشد سزاوار بهترین و والاترین مقام و مرتبه بود و همین افتخار برای او کافی بود تا او را در ردیف بالاترین هنرمندان قرار دهد. برای هنرش ارزش قائل بود و راضی نشد نامش را در زیر فیلم نامه ها و آثاری قرار دهد که تجاری بودند و در دوره ای مجبور بود برای گذران زندگی و معیشت آن کار ها قبول کند. اما جدای از خصلت ها و اعتقاداتی که درباره ی هنر و هنرمند داشت ، ترجمه ی «دن آرام» او ( دن آرام نوشته ی شولوخوف ) کافی است که نام او در ادبیات فارسی جاودانه گردد. شعر های او که دیگر خود دریایی ست مواج که انسان را گرفتار توفان و انقلاب درون می کند به گرداب می افکند و در پایان به ساحل آرامش می رساند. شعر هایی که هر کدام پنجره ای است رو به جهانی تازه. واژه های نوینی که بی پروا به کار می برد و از به کار گیری واژه های بیگانه و فعل های اشتباه به خشم می آمد. چه قدر نوشت نمودن و می باشد غلط است و جمله ی مشهوری که در این باره گفت و کسی گوش نکرد : " آن قدر می باشد را به جای هست و نمودن را به جای کردن و انجام دادن به کار بردند که ، ما را نمودند. " آیندگان ارزش حضرت شاملو را بیشتر خواهند فهمید. حضرت شاملو شاعری است که در آینده بسیار بالاتر و فراتر از حافظ خواهد ایستاد. تا زبان پارسی زنده است ، حضرت شاملو همیشه زنده است. روحش شاد و یادش گرامی باد.

زندگی نامه احمد شاملو

احمد شاملو در سال 1304 در 21 آذر ماه در خیابان صفی علیشاه تهران از مادری به نام کوکب عراقی و پدری به نام حیدر که افسر ارتش بود تولد یافت. احمد دوره کودکی و نوجوانی را در شهرهای مختلف ایران گذراند دوره تابستان را در خاش، زاهدان و مشهد گذراند دوره دبیرستان رادر بیرجند، مشهد و تهران به سر برد. از همان آغازین ادوار کودکی با سیر و سفر و تحولات و جست و جوها و رفتن ها در زندگیش رنگ یافت. چنان چه به همراه پدر و خانواده به گرگان و ترکمن صحرا رفتند برای تاسیس تشکیلات از هم پاشیده ژاندارمری در آن خطه. از همان عنفوان كودكي الفباي مقاومت و ايستادگي را آموخت و زير بناي سياسي كه پشت سر نهاده بود و علاقه وافر او به سياست در راهي كشيده شد كه عزمی بزرگ را می طلبيد چنان چه در سن 17 سالگی روانه زندان شد و سختی ها را در اين راه به جان خريد چرا كه آموخته بود استقامت را، پايداری را، آن چنان كه آن را به منصه ظهور رساند و از خود گذشتن را معنايی ديگر آموخت، برای آن كه حرف خود را بالاتر از دردی كه شاهدش بود به تصوير كشاند به شعر و روزنامه نگاری شعر پناه برد تا ترجمان هر آنچه می بيند و می شنود باشد. در سال 1324 به روزنامه نگاری پرداخت و اين خود فتح بابی بود. برای اين كه بيشتر در جريانات سياسی قرار گيرد اما چندی نمی گذرد كه باز روانه زندان می شود و سر از زندان متفقين در می آورد. پس از مدتی كه از زندان آزاد می شود به همراه خانواده به اروميه می رود و مشغول تحصيل می شود. اما روح پر جنب و جوشش ، روح كاوشگرش او را به ماندن دعوت نمی كرد به تهران سفر می كند و در اين بين به سال 1326 اولين ازدواج وی صورت می گيرد. احمد علاوه بر شعر و روزنامه نگاری به قصه نويسی و نوشتن فيلم نامه همت می گمارد. باورها، دردها، ديده ها، شنيده ها را در غالب كلمات چه شيوا و زيبا بيان می دارد كلمات گویی چون جوانه ای می مانند كه در غالب شعر شكفته می شوند و به ثمر می رسند. زيبایی و شيوایی و سادگی اشعار شاملو تحسين برانگيز است و آدمي را متحير می كند.

17 سال بعد از اولين ازدواجش با آيدا آشنا می شود و با وی ازدواج می كند و در همان حال انتشار مجموعه شعر «آيدا در آيينه» و «لحظه ها و هميشه» را انتشار می دهد. شاملو كه در ورطه سياسی قدم می نهد اين بار هفته نامه ادبی «پارو» را سر دبيری و منتشر می كند ، كه بعد از سه شماره با اولتيماتوم وزير اطلاعات وقت تعطيل می شود و علاوه بر فعاليت هایی كه در داخل كشور انجام می دهد در خارج و شهرستان ها نيز اثرات شايانی از خود به جا می نهد تا آنجا كه دعوتش كرده و از او كسب فيض كرده اند. دعوت او با برگذاری شب شعرهايی از اشعار لطيفش همراه بود. دانشجويان دانشگاه شيراز طی مراسمی از استاد دعوت به عمل آوردند واستاد نيز اشعارش را برايشان ترنم می نمايند. ديگر فعاليت های استاد دعوت به انجمن ايران در آمريكا برای برگزاری شب شعر است و در سال 1351 به تدريس زبان ادبيات فارسی در دانشگاه صنعتی می پردازد. علاوه بر آن استاد فيلم نامه حلوا برای زنده ها را قلم فرسايی می كند و ديگر نگارش نا تمام وی آنتيگون و نوشتن گفتار فيلم حمام گنجعليخان است. سفر هایی كه برای ما افتخار بسيار داشت : سفر به «ايالات متحده آمريكا» به عنوان ميهمان به «انجمن قلم آمريكا» و «دانشگاه پريستون» و برگزاری شب شعر به دعوت دانشجويان در فيلادلفيا و نيويورك به عنوان میهمان به دومین کنگره ی بین المللی ادبیات ، اینترنت ، زیر عنوان «جهان سوم، جهان ما» در ارلانگن آلمان و شهر های مجاور ميهمان دانشگاه اقتصاد وين برای شب شعر. برگزار شب شعر در «دانشگاه گيس»، شب شعر در خانه مردم در استكلهم به دعوت انجمن جهانی قلم سوئد و گفت و گو با دانشجويان در دانشگاه اوپيالا است. سفرهای شاملو هم چنان ادامه می يابد از جمله دعوت وی به دانشگاه های شيكاگو، ميشيگان، هاروارد، كلمبيا و شب شعر در بوستان «اِ.سی.ال.اِ» به نفع زلزله زدگان ايران. نگارش «روزنامه سفر ميمنت اثر ايالات متفرقه امريغ .آر» به عنوان استاد ميهمان برای تدريس يك ترم در دانشگاه بركلی. هم نوعی و هم دوستی او جهانی است و اين لطافت و عشق را نه تنها در شعرهايش می توان يافت بلكه از منش و هدفی كه برگزيده می توان يافت تا آن جا كه شب شعری به نفع آوارگان كرد عراقی در بركلی «یو.اِل.اِ» برگزار می كند.

آثار احمد شاملو

انتشار مجموعه شعرهای: مدایح بی صله، آیدا در آینه ، ابراهیم در آتش ، سکوت سرشار از ناگفته هاست، دشنه در دیس، هوای تازه، ققنوس در باران، ترانه های کوچک غربت، جهان هم چون کوچه ای بی انتها، شعرشکفتن در مه ، ملکه ی سایه ها، باغ آینه ، کتاب گزینه ی اشعار و قصه های کتاب کوچه ، قصه ی هفت گلاغون ، افسانه های هفت گنبد و ترانه ها و هفته نامه کتاب جمعه در چهل شماره (که توقیف شد ).
ترجمه ها :
دن آرام ، افسانه گیل گمش ، شهریار کوچولو ، بگذار سخن بگویم ، دست به دست ، لبخند تلخ ، افسانه های کوچک چینی، زمان کشیش، برزخ ، زنگار ، هایکو.
نمایش نامه :
نصف شب است دیگر، (دکتر شوایتزر) ، مرگ کسب و کار من است ، زهرفند ، پابرهنه ها .
کتاب و نوار صوتی :
سیاه هم چون آفریقای خودم ، مجموعه شعر ابراهیم در آتش ، سکوت سرشار از ناگفته هاست ، در ها و دیوار بزرگ چین .
بازنویسی رمان «قدرت و افتخار» گراهام با عنوان : «عیسای دیگر ، یهودای دیگر»
و نوشته های بسیار دیگر ، مانند مقدمه ی جنجالی بر دیوان حافظ و...